Slamet perjalanan

Audio voor dit hoofdstuk

https://youtu.be/RlogZpv9ZbQ

Nederlands

Ngoko

Krama

Hallo Pak

Slamet Pak

Wilujeng Pak

  

Sapon! Hoe gaat het?

Pak Sapon, Slamet!

Pak Sapon! Wilujeng?

 

En hoe gaat het met jou, Sairin?

Kabare apik, Pak Sairin, kesuwun!

Pangestune, Pak Sairin, matur nuwun

 

En hoe gaat het jouw, Sairin?

Lah kepriye kabare karo kowe. Pak Sairin?

Lah kadospundi kabaripun sampeyan, Pak Sairin?

  

En met mij gaat het ook goed!

Uga slamet, kesuwun!

Ugi sae, Pak Sairin

 

Waar gaan jullie naar toe?

Kowe padha arep budal nyang ngendi?

Sampeyan, sami ajeng bidal teng pundi?

 

Wij gaan met vakantie!

Awahe dwehe arep lelugan mangsa liburan

Kita sami ajeng kekésahan mangsa luburan!

 

Waar gaat de reis naar toe?

Lelugang nyang ngendi?

Kekésahan teng pundi?

 

Wij gaan met het gezin naar Frankrijk.

Awahe dwewe sabrayat arep budal nyang negara Prancis.

Kita sebrayat ajeng bidal teng negari Prancis!

 

Wat zijn jullie van plan?

Kowe padha nduwèni kekarepan apa waya liburan?

Sampeyan sami nggadhahi kekajengan napa wanci liburan?

 

Wij gaan drie weken in de omgeving van Parijs kamperen.

Awahe dhewe bakal nginep ana ing bewak ing sajiwa tengene kuta Paris!

Kita badhe nginep wonten ing bewak ing sakiwa tengene kitha Paris.

 

Wij zullen Parijs bezoeken. Ook Disneyland en Versailles! Verder vele dagtochten.

Awahe dhewe bakal padha dolan ning kuta Paris! Uga Disneyland lan Versailles bakal ana lelungan sedinan sing akeh

Kita sedaya sami badhe dolan teng kitha paris! Ugi Disneyland tuwin Versailles badhe sami dipunparani! Lajeng badhe enten kekesahan sedinten ingkang kathah.

 

Zo, dat klinkt goed! Ik zou zeggen: Een goede reis toegwenst!

Wah, rumangsaku iku bèrès! Iya ngene wae ya. Wilujeng mlampah! Tak puji mugaha aja eneng alangan apa apa!

Wah, rumaos kula niku bèrès! Nggih ngaten mawon, nggih? Wilujeng mlampah mboten wonten alangan punapa napa!

 

Dank je wel, Sapon!

Kesuwun, Pak Sapon

Kesuwun, Pak Sapon!

 

Tot ziens dan!

Mbésuk muga bihasa kepethuk meneh!

Mbenjing mugi sageta penpanggihan malih!

 

Bedankt! Insgelijks!

Kesuwun! Padha padha!

Kesuwun! Sami mawon!

 

THEORIE

De gebiedende wijs.

In de voorgaande lessen hebben we verschillenden vormen van de werkwoorden leren kennen, namelijk:

- de actieve en passieve vormen zonder toevoeging en
- de actieve en passieve vormen met de toevoeging van i en ake.

Het ligt voor de hand dat er ook 4 verschillende vormen van de gebiedende wijs zijn.
Deze vormen zijn achtereenvolgens afgelijd van:

1. De subjectieve vorm van de werkwoorden zonder lijdend voorwerp, of waarbij het lijdend voorwerp achteraan staat. Deze krijgen a achter zich, bijvoorbeeld:
- lunga - vertrekken, lungaha - vertrek! nandur - planten - nandura pari - plant rijst!

N.B. Eindigt de stam van het werkwoord op een a, dan hoort men een zachte h als tussenklank, na een i of een e hoort men een zachte y, na een o of u een zachte w. Vaak wordt de tussenklank geschreven.

2. De  objectieve vorm van de werkwoorden met het bepaald lijdend voorwerp voor het werkwoord. Deze krijgen en  achter. Bijvoorbeeld:
- nulis - schrijven, layang iki tulisen - schrijf deze brief.
- jupuk - halen, kursi iku jupuken - haal die stoel
N.B. Bij werkwoorden op een klinker wordt een n tussen gevoegd:
- gawanen - breng weg,  breng mee
- De eindklinker u verandert in een o - tukonen - koop!

3. De objectieve vorm van werkwoorden op i, waarbij i wordt vervangen door ana.
In de praktijk komt deze vorm op ana, alleen passief voor, dus zonder neusklank.
b.v. :
- nanduri - beplanten, sawamu tandurana - beplant je sawah!

ngresiki - schoonmaken, meja iki resikana - maak deze tafel schoon!

N.B. Na een eindklinker van het stamwoord wordt een n tussen gevoegd, ( zie de i-vormen) bv: ngiseni - vullen, gendul iki isènana - vul deze fles.

4. De objectieve vorm van de werkwoorden op aké, waarbij aké wordt vervangen door na. Evenals de vrom op ana onder punt 3, komt ook de geboedende wijs op na in de praktijk alleen objectief voor dus zonder neusklnk, b.v.
- mbalèkaké - terugbrengen, paculmu balèkna - breng je pacul terug!

- mbanjurakè - voortzetten,  doorgaan - banjurna - zet voort, ga door!

N.B. Eindigt het grondwoord op een klinker, dan blijft de tussen gevoegde k behouden,  b.v.
- ngombé - drinken, ngombékaké - laten drinken, jaranè omèkana!

- tuku - kopen, nukokakè - ten behoeve van iemand iets kopen - aku tukokna klambi - koop voor mij een jas.

Wat betreft het Krama van de gebiedende-wijsvormen, vanzelfsprekend is het gebruik hiervan bij deze spreekstijl uitgesloten. Men beschrijft in het krama de gebiebedende wijs, zodat de voorbeelden van de vier vormen hierboven behandeld, aldus luiden:

- Lunguha (N) - Sampeyan késah (K)

- Layang iki tulisen  (N) - Serat punika sampeyan serat (K)

- Nandura pari (N) - Sampeuan nanem pantun (K)

- Kursi iku jupuken (N) - Kursi punika sampeyan pendhet (K)

- Sawahmu tandurana (N) - Sabin sampeyan, sampeyan tanemi (K)

- Méja iki resikana - Méja punika sampeyan resiki (K)

- Paculmu balekna - Pacul sampeyan, sampeyan wangsulaken (K)
- Mobil lakokna - Mobilipun sampeyan lampahaken

De verbiedende wijs wordt uitgedrukt  door aja (N), ampun (K), geplaatst voor het werkwoord:
-  Ga niet naar buiten - Aja metu (N), ampun (K) ;

- Neem dit grasmes niet mee - Arit iki aja kok gawa  (N) - Arit punika ampun sampeyan bekta (K)

- Vul deze fles niet - Dendul iki aja kok iseni  (N) - Gendul punika sampun sampeyan isèni (K)

- Breng je kar niet terug - Grobagmu aja kok balèkaké (N) - Grobag sampeyan sampun sampeyan wangsulaken (K)

 

Aja betekent: doe dat niet, dat moet je niet doen.

Een verzwaking van het woord is het voorvoegsel mbol (N+K), b.v.

- Baad niet - Aja adus N) - Ampun adus (K)

- Baad liever niet - Mbok aja adus (N) - Mbok sampun adus (K)

- Je moet liever niet uitgaan, je hoest nog - Mbok aja metu, kowe isaih watuk (N) - Mbok ampun medal, sampeyan taksih watuk (K)