Arep ngapa wanci prèi ?

Audio voor dit hoofdstuk

https://youtu.be/XnYUW5Zaxh8

Nederlands

Ngoko

 Krama

 

Wat doe je in jouw vrije tijd Paing?

Kowe nduwe kekarepan apa wanci prèi mas Paing?

Sampeyan gadhah kekajengan napa wancinipun wektu nganggur, mas Paing?

 

Gewoonlijk doe ik niks. Maar vanavond is het anders

Biasane ora ngapa ngapa. Anaming waya bengi iki iku beda.

Lumrahipun nganggur kemawon. Nanging wanci dalu niki beda.

 

Wij gaan bij een huwelijksfeest in de buurt van een wayang kulit voorstelling meemaken.

Awahe dhewe arep nonton kawinan neng ngonne cedhak karo kene ngalami tontonan wayang kulit

Kita ajeng nonton mantenan ing panggenan celak kaliyan ngriki meningi tontonan wayang kulit.

 

Af en toe zit ik voor detelevisie. Soms ga ik naar mijn buurman dammen.

Dhongdhongan aku ndelok telepisi. Sok sok aku main dam karo tanggaku lanang.

Kadhang kala kula ningali telepisi. Terkadhang kula main dam kaliyan tanggo kula ingkang jaler punika.

 

En wat doe jij in ie vrije tijd, Paino?

Lah kowe nduwe kekarepan opa wanci prehi, mas Paino?

Lah sampeyan gadhah kekajengan napa wanci prehi, mas Paino?

 

Ik doe aan sport, zoals voetbal en badmiton.

Aku nandangi ulah raga, kaya dene main sepak bola lan main badminton.

Kula nandangi ulah raga, kados dene main sepak bola lan main badminton.

 

Twee keer per wek lees ik een boek.  Momenteel ben ik bezig met "De stille kracht" van Couperus.

Seminggu ping pindo aku maca buku. Saiki aku isih maca buku arane "De Stille kracht" duweke Couperus.

Seminggu kaping kalih kula maos buku namanipun De Stille kracht gadhahanipun Couperus.

 

Af en toe verdiep ik mij in de Javaanse cultuur.

Dhongdhongan aku ketungul enggone maca bab cara kabudayan Jawa

Kadhang kala kula kethungkul anggenipun maos bab cara kabudayan Jawi.

 

Wat doe je tijdens de grote vakantie, Paing?

Nduwe kekarepan apa wayah pakansi gedhe, mas Paing.

Gadhah kekajengan napa wanci pakansi ageng, mas Paing?

 

Ik ga met de kinderen uitstapjes maken. We gaan een week in Brownsberg vertoeven.

Aku dolan plesiran karo anak anak. Awake dhewe arep nginep seminggu ing Brownsberg.

Kula dolan plesiren kaliyan lare lare. Kita ajeng nyipeng semenggu ing Brownsberg.

 

Hoe zit het met de activiteiten van de vereniging hier.

Piye kabare karo aktivitas aktivitas ning nggone pekumpulan pekumpulan ing kene?

Kepripun kabaripun kaliyan aktivitas aktivitas teng nggene pakempalan pakampungan teng mriki?

 

Doe je ergen aan mee?

Apa kowe melok tumandang apa apa?

Punapa sampeyan tumut tumandang napa napa?

 

Soms

Sok sok

Terkadhang

 

THEORIE

Trappen van vergelijking

De gelijkheid van twee hoedanigheden drukt men uit door het woord padha (N), sami (K):

Kasmin en Simin zijn even knap - Kasmin lan Simin padha pintere (N) - Simin tuwin Simin sami pinteripun (K) (Letterlijk: Gelijk hun knapheid)

Minder dan .. als, niet zo...als, drukt men uit door kurang...tinimbang (N) - kirang..tinimbang (K) - minder..vergeleken met b.v.:
Kardjo is niet zo rijk als Sastro - Kardjo kurang sugih tinimbang Sastro (N) - Kardjo kirang sugih tinimbang Sastro (K)

De vergrotende trap wordt gevormd door: luwih (N), langkung (K)....tinimbang - meer...., vergeleken met.... bijvoorbeeld:

Dit huis is hoger dan jouw huis - Omah iki luwih dhuwur tinimbang omahmu (N) - Griya punika langkung inggil tinimbang griya sampeyan (K)

Deze man is ouder dan je vader - Wong iki luwih tuwa tinimbang bapakmu (N) - Tiyang punika langkung sepuh tinimbang bapak sampeyan (K)

Men kan ook zeggen: Tinimbang bapakmu, tuwa wong iki of KAro bapakmu, tuwa wong iki (N) - Kaliyan bapak sampeyan, sepuh tiyang punika (K).

Zo ook:
IJzer is zwaarder dan hout - Abot wesi karo kayu (N) - Awrat tosan kaliyan kajeng (K)

Een karbouw is sterker dan een koe. Deze zin kan men aldus vertalen:
a. Kebo luwih rosa tinimbang sapi (N) - MAesa langkung rosa tinimbang lembu (K)
b. Kebo karo sapi, rosa kebo (N) - Maesa langkung lembu, rosa maesa (K)
c. Rosa kebo karo sapi (N) - Rosa maesa kailyan lembu (K)
d. Tinimbang sapi, rosa kebo (N) - Tinimbang lembu, rosa maesa (K)

Een bepaalde vorm voor de overtreffende trap kennen we niet in het Javaans.
Grootste - gedhe dhewe (N) - Ageng piyambak (K)
Letterlijk betekent: Dhewe (N) - Piyambak (K) zelf, eigen.

De Merapi is hoog, de Slamet is hoger, maar de Smèru is de hoogste berg op Java.
Gunung Merapi dhuwur, gunung Slamet luwih dhuwur, nanging gunung Smèru dhuwur dhewe ing Tanah Jawa (N).
Redi Merapi inggil, redi Slamet langkung inggil, nanging redi Smèru inggil piyambak in Tanah Jawi (K)

Is een eigenschp of een hoedanigheid in een al te grote mate aanwezig, dan bezigt men de vorm ke...., en, bijvoorbeeld:

- te klein - keciliken (N)_ - kaliten (K)
- te hoog - kedhuwurren (N) - kinggilen (K)
- te erg - kebangeten (N) - kesangeten (K)

Bovendien dienen we te wijzen op de verdubbeling van het bijwoord na "aja", waardoor men te kennen geeft dat, wat we in het Nederlands uitdrukken door al te, bijvoorbeeld:
- Koop niet al te veel - Aja tuku akèh akèh
- Ga niet al te ver weg - Aja lunga adoh adoh

Niet zoveel of niet zo erg wordt uitgedrukt door: ora pati (N), mboten patos (K) b.v:

- Niet zo erg rijk - Ora pati sugih (N) - Mboten patos sugih (K)
- Niet zo erg warm - Ora pati panas (N) - Mbote patos bentèr (K)
- Is Simin ziek? Ja, maar niet zo erg - Apa Simin lara? Iya, nanging ora pati (N) - Punapa Simin sakit? Inggih, nanging mboten patos (K)

Hoe...hoe of hoe.... des te wordt vertaald met saya...saya (N+K), bijvoorbeeld:
- Hij wordt hoe langer hoe rijker - Dheweke saya suwe saya sugih (N) - Piyambakipun saya dangu saya sugih (K)
- Hij krijgt hoe langer hoe meer sawah's - Sawahe saya suwe saya akèh (N) - Sabinipun saya dangu saya kathah (K)

   

WOORDENLIJST

 

Ngoko

Krama

Nederlands

 

padha

sami

gelijk, even als

 

tinimbang

vergeleken bij

 

luwih tinimbang

langkung tinimbang

meer dan ….

 

luwih saka

langkung saking

meer dan ….

rosa

 

sterk

rada

radi

nogal

ora pati

mboten patos

niet zo erg

saya suwe saya

saya dangu saya

hoe langer hoe...

panganan

tedha

voedsel

sandhangan

 

kleren

sandhang pangan

sandhang tedha

kleding en eten

 

dhayoh

tamu

gast

sembrana

 

ora ngrèwès

mboten ngrèwès

zich niets van aantrekken, onverschillig

 

pantes

behoorlijk, fatsoenlijk gedrag

 

kelakuan

gedrag

 

dicopot

dipunpocot

ontslagen

 

panguripan

panggesangan

levensonderhoud

 

percaya

percanten, pitados

geloven, vertrouwen

 

kèhé, akèhé, okèhé

kathahipun

het aantal, hoeveelheid

 

mbok menawa

mbok menawi

misschien

 

mèh

bijna

 

lowongan

vacature

 

lumrahé

limrahipun

gewoonlijk

 

arang arang

awis

zelden

 

kerep, sering

dikwijls

 

ing tembé

voortaan

 

adil

rechtvaardig

 

tur

en, bovendien

 

amba

wiyar

breed

 

becik

sae

goed

 

ing tembé buri

ing tembé wingking

later, naderhand

 

Vertaal en zet over in het krama

 

1.  Omahe pamanku luwih gedhe tinimbang omahmu, nanging omahmu luwih apik.
2.  Dhuwite oara pati akèh, dhèk biyèn dhèwèké sugih, nanging saiki sampe wae kanggo tuku sandhang pangan.
3.  Geneya dhèk dina setu kowe ora mrene? Aku ngentèni ing kene luwih saka sajam, banjur aku mulih.
4.  Taun kepungkur udan luwih akeh tinimbang taun iki. Kala kala mendhung, nanging ora udan.
5.  Brujulmu saya suwih saya rusak, wis meh ora bisa di enggo maneh.
6.  Yen kowe ngrabuki tanduranmu, aja kakehan rabuke, iku ora becik.
7.  Jarene Mas mandhor dicopot. Nek bener kabar iku ana lowongan saiki. Sapa sing bakal didadekake mandhor?
8. Lumrahe mengkono, sing pinter dhewe kurang sregep lan sing sregep dhewe kurang pinter.
9. Jarang ana wong sing pinter tur sregep, yen mengkono mesti wong iku enggal maju.

Vertaal in Ngoko en Krama

 

1.  De lurah van jullie desa is rijker dan de lurah van mijn desa; hij heeft ook meer karbauwen. Onze lurah is niet zo rijk
2.  De gronden dichtbij de rivier zijn niet vruchtbaarder dan de gronden ver van de rivier, maar ze zijn gemakkelijker te bevloeien.
3.  Als je gronden niet vruchtbaar genoeg zijn, is het maar beter ze af en toe te bemesten, dan worden ze hoe langer hoe vruchtbaarder.
4.  Als een man en een vrouw hetzelfde werk doen, moet hun loon ook gelijk zijn.
5.  Een stenen huis is beter dan een houten huis, maar duurder.