Wat voor werk doe je? 
Kerjananmu apa?

Audio voor dit hoofdstuk

https://youtu.be/OnEJ1QHg__o

Nederlands

Ngoko

Krama

 

Waar werk je?

Kowe kerja neng ngendi?

Sampeyan nyambut damel ing pundi?

 

Ik werk bij Telesur.

Aku kerja nggoné Telesur

Kula nyambut damel nggèné Telesur.

 

Ik ben monteur.

Aku tukang montir.

Kula tukang montir.

 

Ik hoop dat ik tot aan mijn pensioen kan werken

Pujiku supaya bisa kerja tekané intuk pensiun

Puji kula supados saged nyambut damel dumugi angsal pensiun.

 

Ja, ik hoop het ook

Ya, iku uga pujiku

Nggih, punika ugi puji kula.

 

Waar werkt u liever?

Kowé luwih seneng kerja ning ngendi?

Sampéyan langkung seneng nyambut damel ing pundi?

 

Op de markt, op kantoor of in de fabriek?

Ing pasar, kantor apa pabrik?

Ing peken, kantor napa pabrik?

 

Ach...ik denk dat het niks uitmaakt!

Wah .... nèk tak pikir ya padha wahé!

Wah,...rumaos kula sami mawon!

 

WOORDENLIJST

 

Ngoko

Krama

Nederlands

 

kebo

maésa

buffel

 

jaran

kapal

paard

 

sapi

lembu

koe

 

wedhus

mèndha, menda

geit

 

pitik

ayam

kip

 

bèbèk

kambangan

eend

 

jago

sawung

haan

 

manuk

peksi

vogel

 

kandhang

 stal, hok

 

kucing

 kat

 

asu

segawon

hond

 

tikus

rat, muis

 

alas

wana

bos

 

macan

sima

tijger

 

macan tutul

sima tutul

panter

 

ula

sawer

slang

 

cèlèng

andhapan

wild zwijn

 

gajah

olifant

 

pira?

pinten?

hoeveel?

 

généya, kenèng apa?

punapaha? kéning punapa?

waarom?

 

awit

amargi

omdat, want

 

endi?

pundi?

welk (e)?

 

ing ngendi?

ing pundi?

waar?

 

saka ngendi? sangka ngendi?

saking pundi? sanking pundi?

van waar?

 

menyang ngendi?

dhateng pundi?

waarheen?

 

njaluk

nyuwun

vragen om

 

takon

takèn

vragen naar

 

mangan

nedha

eten

 

macul

 omspitten

 

ndhudhuk

 graven

ndhedher

 poten

 

ngarit

 gras snijden

 

suket

rumput

gras

 

srompotan

onkruid

 

nandur

nanem

planten

 

pari

pantun

rijst (in de aar)

 

gabah

rijst (ongestampt)

 

beras

wos

rijst (gestampt)

 

sega

sekul

rijst (gekookt)

 

ndeleng

ningali

zien

 

maca

maos

lezen

 

nulis

nyerat

schrijven

 

layang

serat

brief

 

gawé

damel

maken

 

nyumpuk

mendhet

nemen, halen

 

THEORIE

1. Stamwoordelijke werkwoorden.

De werkwoorden, die we tot nu toe hebben leren kennen, waren zogenaamde stamwoordelijke werkwoorden, d.w.z. de grondvorm kon ongewijzigd in de zin worden gebruikt. De zinnen stonden alle in de actieve vorm. Groot is het aantal stamwoordelijke werkwoorden in het Javaans niet.

De voornaamste zijn: 

Ngoko

Krama

Krama Inggil

Nederlands

 

teka

dhateng

rawuh

komen

 

lunga

késah

tindak

 

weggaan

tampa

tampi

 

ontvangen

bali

 

wangsul

kondur

teruggaan

 

turu

tilem

saré

slapen

 

tuku

tumbas

 kopen

 

adol

sadé

 verkopen

 

tiba

dhawah

 vallen

 

celathu

wicanten

 spreken

 

bisa

saged

 kunnen

 

tangi

tangi

wungu

opstaan

 

lungguh

lenggah

pinarak

zitten

 

thukul

thukul

 ontkiemen

adus

adus

siram

baden

 

Opmerking: Deze woorden drukken veelal een toestand uit. 

2. De subjectieve werkwoordsvormen (Actieve werkwoordsvorm)

Het kenmerk van de actieve (subjectieve) zinsbouw is: onderwerp, werkwoord, bepalingen. Het werkwoord onderscheidt zich door het aannemen van de nesusklank voor het woord of als aanvangsletter van het woord.

De neusklanken zijn: m, n, ng en ny. Het gebruik van deze klanken hangt af van de beginletter van het grondwoord, alsdus:

• De m plaatst men voor aan het woord, indien de aanvangsletter b, p of w is, met dien verstande, dat de p en de w altijd wegvallen, terwijl de b steeds gehandhaafd blijft. 
  
  Voorbeelden: 
  buwang - mbuwang (N) mbujal (K) - weggooien
  pilih - milih - uitkiezen
  waca - maca (N) waca (K) - lezen
  
  
• De n treedt in de plaats van de t en th, doch wordt geplaatst voor de d en dh.

Voorbeelden:

• tulis - nulis, nyerat (K) - schrijven
• thuthuk - nuthuk - tikken, kloppen
• dhudhuk - ndhudhuk - graven
• deleng - ndeleng (N), ningali (K) - zien, kijken.
  
  - verder wordt de n geplaatst voor de j.

Voorbeeld:

• jaluk - njaluk, nedha (K) - vragen om

Uitzonderingen: Een hoogst enkele maal treedt n in plaats van d of s.

• duduh - nuduh - aanwijzen
• susuh - nusuh - een nest maken

3. De ng gebruikt men, indien de stam met een klinker begint of met een van de letters 
k, g, r, l, y. De k valt in de de actieve (subjectieve) vorm steeds weg, de overige letters nemen ng voor zich.

Voorbeelden:

• ombé - ngombé - drinken
• kumbah - ngumbah - wassen
• gawa - nggawa, mbekta (K) - brengen, meenemen.
• rabuk - ngarbuki - bemesten
• lenga - nglenani, nglisaki (K) - smeren, oliën
• yod - ngyod - op en neer zwiepen

4. De ny treedt in de plaats van s of c.

Voorbeelden:

sapu - nyapu - vegen
cekel - nyekel, nyepeng (K) - grijpen

maar : cap - ngecap - stempelen, merken

 

Vertaal en zet over in het krama

1.   Suket ing ngarepé omahku dhuwur banget.
2.   Aku arep ngarit ing kebon, banjur aku arep nggawa suket iku menyang kandhang ing buriné omah.
3.   Aku ndeleng ula mangan manuk.
4.   Ing alas iki ora ana cèlèng; gajah lan macan ana akèh.
5.   Apa kowe ora ndeleng kucingku?
6.   Bapak wis bali sangka pasar, dhèwèké ana ing pawon, lagi ngombé wédang kopi.
7.   Apa bapakmu ora nggawa sapi? Ora, sapine larang.
8.   Bapakmu tutku apa ana ing pasar? Tuku wedhus, awit murah.
9.   Apa kowé wis mangan? Durung.
10. Kowé arep mangan apa? Arep mangan sega?

Vertaal en zet over in het Ngoko

1.   Sairin, sampéyan wonten ing pundi?
2.   Kula wonten ing kebon, kula badhé ngarit, amargi ing kandhang mboten wonten rumput.
3.   Punapa rumput sampéyan sampun kathah? Dèrèng.
4.   Kula inggih badhé ngarit. Aritipun bapak sampéyan wonten ing pundi?
5.   Wonten ing pawon, sampéyan takèn datheng koki.
6.   Punapa sampéyan mboten ajeng tumbas mèndha kula?
7.   Mboten, amargi mèndha kula sampun kathah, tuwin kandhangipun alit.
8.   Punapa sampéyan saged nyerat tuwin maos?
9.   Kula saged maos sekedhik, nanging mboten saget nyerat.
10. Anak sampéyan pinten?

Vertaal in Ngoko en Krama

1.   Ik wil geen paard kopen, ik wil een koe kopen.
2.   Waar wil je heen? Ik wil niet uitgaan, ik wil slapen.
3.   Is je vader al terug van de markt? Ja, hij heeft zijn geiten verkocht.
4.   Deze jongen is gevallen, hij kan niet naar de stad gaan.
5.   Heb jij de kippenhok al aangeveegd? Nog niet.
6.   In dit bos zijn wilde varkens en tijgers. Zijn er ook olifanten en slangen?
7.   Eten muizen ook rijst? Op ons erf zijn er geen muizen, want er is een kat aanwezig.
8.   Deze man plnat rijst op zijn sawah; hij spit zijn tuin om en gooit het onkruid weg.
9.   Waarom snijd jij geen gras voor je paard? In de stal is er nog veel gras aanwezig.
10. Wat zeg je? Wil je niet eten? Waarom wil je niet eten?