Succes met je examen! Tak puji bisa dadi tulus iksamené!

Uitspraak

https://youtu.be/FQNgwABVQv0

Nederlands

Ngoko

Krama

 

Mag ik binnenkomen?

Kula nuwun!

Kula nuwun

 

O, Paing! Kom binnen! Kom, ga zitten

Wah, mas Paing! Mangga! Mangga lungguh

Wah, mas Paing! Mangga, mriki mlebet! Mangga lengga mriki.

 

Ja, dank u wel!

Ya, kesuwun!

Inggih, matur nuwum.

 

Paing! Hoe gaat het met jou?

Mas Paing! Slamet?

Mas Paing wilujeng?

 

Het gaat goed, Paino!

Kabare apik, mas Paino. Kesuwun!

Pangèstune, mas Paino. Matur nuwun.

 

En hoe gaat het jou Paino?

Lah piye kabare karo kowe, mas Paino?

Lah kadospundi kabaripun sampeyan mas Paing?

 

Met mij gaat het goed, Paing!

Slamet, kesuwun mas Paing!

Pangèstune, matur nuwun mas Paing.

 

Hoe gaat het met jouw dochter Painten?

Piye kabare karo anakmu wedok Painten?

Kepripun kaliyan yoga èstri sampeyan Painten?

 

Goed! Zij zit nu in de vijfde klas.

Apik. Dhèwèke saiki ning kelas lima.

Saé! Piyambakipun saniki teng kelas gangsal.

 

Zij is nu druk bezig met leren!

Dhèwèke saiki temen sing blajar!

Piyambakipun saniki sregep ingkang sinau.

 

Zij moet morgen repetitie maken

Sesuk dhèwèke kudu ngawe repetisi.

Ngénjing piyambakipun kedah damel repetisi.

 

Welke leervak moet zij doen?

Kudu ngawe wulangan apa?

Kedah damel wulangan punapa?

 

Aardijkskunde

Ilmu bumi

Ilmu bumi

 

Paino! Hoe gaat met je zoon Kloyong?

Mas Paino! Piye kabare karo anakmu lanang Kloyong?

Mas Paino kepripun kaliyan yoga jaler sampeyan Kloyong?

 

Ook goed. Hij zit nu in de zesde klas.

Ya apik! Dhèwèke saiki ning kelas nem.

Nggih sae! Piyambakipun saniki teng kelas nenem.

 

Hij is nu ook druk bezig met leren!

Dhèwèke saiki uga temen sing blajar.

Piyambakipun saniki ugi segrep ingkang sinau.

 

Hij moet morgen toelatingsexamen maken

Sesuk dhweweke kudu ngawe eksamen kanggo klebu sekolahan dhuwur

Ngénjing piyambakipun kedah damel iksamen kanggé klebet sekolahan inggil

 

Paino! Succes met de examen van je zoon.

Mas Paini! Tak puji anakmu bisa tulus karo eksamene!

Mas Paino! Puji kula yoga sampeyan saged tulus kaliyan iksamenipun.

 

Ik hoop dat hij slaagt!

Pujiku supaya dheweke bisa tulus.

Puji kula supados piyambakipun saged tulus.

 

Ja, dank je wel!

Kesuwun!

Matur nuwun!

WOORDENLIJST

 

Ngoko

Krama

Nederlands

 

dhisik

rumiyin

eerst

 

godhong

ron

blad

 

kembang

sekar

bloem

 

woh

vrucht

 

oyod

wortel

 

pang

tak

 

pokok

stam

 

ros

lid, geleding

 

pring

deling

bamboe

 

tanduran

taneman

aanplant

 

bibit, winih

zaaigoed

 

jagung

mais

 

mbako

sata

tabak

 

karèt

rubber, elastiek

 

kacang

bonen

 

krambil

klapa

klapper

 

wluku, brujul

 ploeg

 

mluku, mbrujul

ploegen

 

garu

eg

 

lemah

siti

aarde, grond

 

wieden

mbabad

gelijk kappen (wieden (s)

 

nglepi, ngelepi

bevloeien

 

dilepi, dilelepi

dipunlelepi

bevloeid worden

 

rabuk

mest

 

ngrabuki

bemesten

 

loh

vruchtbaar

 

cengkar

onvruchtbaar

 

kalèn, selokan, parit

sloot, goot

 

déning, sapa?

déning sinten?

door wie?

 

mèh

bijna

 

kurang

kirang

te weinig

Theorie

De passieve (objectieve) werkwoordsvorm.

Wat bij het lezen van geschriften in het Javaans opvalt, is het veelvuldig gebruik van de passieve werkwoordsvorm. Indien in een zin een bepaald lijdend voorwerp komt, dus waar wij de of het gebruiken, of een aanwijzend of bezittelijk voornaamwoord, is deze vorm regel.

Valt bovendien nog de nadruk op dat lijdend voorwerp, zodat het in de Javaanse zin vooraan wordt geplaatst, dan is de passieve vorm  vereist. 

Deze werkwoordsvorm onderscheidt zich in de eerste plaats door het wegvallen van de neusklank en verder door voorvoeging van tak (dak), kok, di in het Ngoko en van kula, sampéyan, dipun- in het Krama, al naar het onderwerp 1e, 2e of 3e persoon is.

Hebben we dus het zinnetje: ik eet rijst - Aku mangan sega (N) - Kula nedha sekul (K), dan is dit een goede volzin in de actieve vorm, want de volgorde van de zinsdelen is : Onderwerp, werkwoord, voorwerp.

Nemen we nu: Ik eet die rijst op, dan is "die rijst" bepaald. Krijgt het nu ook de klemtoon, dan zet de Javaan dit lijdend voorwerp vooraan de zin: Sega iku tak pangan (N) - Sekul punika kula tedha (K). Zoals blijkt, is de neusklank vervallen en het grondwoord gebruikt. Dit wordt vooraf gegaan door tak (dak) (N), kula )K) welk woord hier betekent: door mij.

Actief (subjectief)

 

 

Passief (objectief)

Aku

wis mangan sega

 

Sega iku wis tak pangan

Kowé

wis mangan sega

 

Sega iku wis kok pangan

Dhèwèké

wis mangan sega

 

Sega iku wis di pangan

Wordt in de passieve zin de persoon genoemd, door wie de handeling geschiedt, dan kan men, zowel in Ngoko als in Krama gebruik maken van het woord: déning = door.

Bijvoorbeeld:
Die rijst is door Simin opgegeten
- Sega iku dipangan (déning) Simin (N)
- Sekul punika dipuntedha (déning) Simin (K)

De passieve werkwoordsvorm, zoals hierboven behandeld wordt, kan bij alle overgangkelijke werkwoorden worden gebruikt, dus ook bij die met het achtervoegsel i of aké, bijvoorbeeld:

- Sawahku tak tanduri (N) - Sabin kula kula tanemi (K) - Mijn sawah is door mij beplant of Ik heb mijn sawah beplant.

Omahmu apa wis kok gedhèkaké? (N) - Griya sampéyan punapa sampun sampéyan agengaken (K) - Is jouw huis al door jou vergroot? of Heb je je huis al vergroot?

Vaak zal dus de vertaling van dergelijke objectieve zinnen moeten geschieden door een Nederlandse zin in de actieve vorm.
Meervoudige persoonlijke voornaamwworden kent het Javaans niet, hiervan bestaan dus geen voorbeelden. Een hulpmiddel ter aanduiding van een meervoudige persoonsvorm is het plaatsen van het woordje padha (N), sami (K) onmiddelijk voor het werkwoord, het geen als alle (n) betekent.

Ook kabèh (N), sedaya (K) - allemaal, doet wel dienst. "Wij" kan men dus vertalen met aku padha (N), kula sami (K) of met aku kabèh, kula sedaya (K)

Vertaal en zet over in het krama

 

1.   Sawahku wis tak tanduri. Apa sawahmu wis kok tanduri? Wis, nanging sawahé Achmad durung ditanduri, awit kurang bayuné.
2.   Gendhul iki arep tak isèni lenga. Gendhulmu arep kok isèni apa? Gendhulku loro, sing gedhé arep isèni banyu, sing cilik wédang tèh.
3.   Apa pitiké wis dipakani lan diombèni? Wis tak pakani beras, nanging durung tak ombèni, Généya durung kok diomèni? Banyuné wis entèk.
4.    Kebonku wis tak pageri. Apa kebonmu wis kok resiki? Durung mengko arep tak saponi. Segaku arep tak pangan dhisik.
5.   Koki durung tak wènèhi dhuwit, pawoné kudu diresiki dhisik.

Vertaal in het Nederlands

 

1.   Apa pitiké wis kok pakani?
- Sampun, Pak, sampun kula tedhani wos.

2.   Apa iya wis kok ombèni?
- Inggih Pak, ayamipun sampun kula ombèni.

3.   Apa mobile wis diresiki?
- Saweg dipunresiki déning Paing, Pak.

4.   Iya wis, keboné apa wis disaponi?
- Mangké badhé kula saponi, Pak.

5.   Apa dhèk wingi layangku wis kok wènèhaké marang Wongso.
- Inggih Pak, sampun kula bekta dhateng griyanipun.

Vertaal zowel actief als passief in het Ngoko en krama

 

Voorbeeld:
Heb jij je sawah reeds beplant?

Actief: 
- Apa kowé wis nanduri sawahmu?
- Punapa sampéyan sampun nanemi sabin sampéyan?
Passief:
- Sawahmu apa wis kok tanduri?
- Sabin sampeyan punapa sampun sampéyan tanemi.

1. Ik mijn kippen reeds gevoerd.
2. Heb jij je kippen reeds te drinken gegeven?
3. Hij heeft zijn kippen reeds het hok uitgelaten.
4. Ik heb mijn huis reeds schoon gemaakt.
5. Heb jij je tuin al omheind?
6. Hij heeft zijn grond nog niet gewied.
7. Ik heb de auto al in de garage gezet.
8. Waar heb jij de brief van de vader neergelegd?
9. Heeft hij zijn sawah's reeds bevloeid?