Apa bisa tuku ombèn-ombènan?
Punapa ugi saged tumbas unjukan?
Audio voor dit hoofdstuk
Nederlands
Ngoko
Krama
Waar gaan wij naar toe?
Awaké dhéwé arep neng endi?
Kita ajeng teng pundi?
We gaan naar een restaurant
Arep budal nèng rèstoran.
Ajeng bidal teng restoran.
Wat denkt u ervan mevrouw? Waar zullen we eten?
Bu, kepriyé pikirmu? Awaké dhéwé arep mangan ning endi?
Bu, pripun manah sampeyan? Kita ajeng nedhi teng pundi?
Kom op, we gaan in dit restaurant eten
Ayuk mangan ning restoran kéné.
Mangga, nedha ing restoran ingriki
Mag ik het menu alstublieft?
Amit, aku njaluk taripé?
Amit, kula nyuwun serat regi nedha.
Valt er ook wat te drinken?
Apa uga bisa tuku ombèn-ombènan?
Punapa ugi saged tumbas unjukan?
Mag ik twee kopjes thee met suiker alstublieft?
Amit, njaluk wédang tèh karo gula rong gelas.
Amit, nyuwun wédang tèh kaliyan gendhis kalih gelas.
Hier mevrouw, de bestelling.!
Iki Bu, panjalukanmu!
Mangga Bu, panyuwun sampeyan!
Smakelijk eten, mevrouw.
Di-enaké, Bu.
Di sekecaké, Bu.
Kom, meneer, Gaat u gang! Wij gaan beginnen
Ayuk Pak! Mangga! Ayuk disambi.
Mangga Pak! Mangga disambi.
Hoe smaakt het? Zoet, heet, zout?
Rasané priye? Legi, pedhes apa asin?
Raosipun pripun? Legi, pedhes punapa asin.
Meneer, de ene moet geen sambel hebben!
Pak, sing siji iku ya aja diwènèhi sambel!
Pak ingkang setungil punika nggih mboten dipunsukani sambel.
Nou, Nu heb ik genoeg gehad.
Wah, saiki aku wis wereg.
Wah, saniki kula sampun tuwuk.
En mag ik straks de bon hebben?
Mengko aku dikèhi boné, Ya?
Nggih mangké kula sukani boné, nggih?
WOORDENLIJST
Ngoko
Krama
Nederlands
dandan, salin (s)
dandos
zich kleden
dandan (s)
klussen
njupuk
mendhet
nemen, halen
ngentèni
ngentosi
wachten op
ngepalani
aan het hoofd staan van
aja lali
ampun kesupèn
niet vergeten
weruh
sumerep
weten / zien (s)
wadhan
vat, bewaarplaats
karung
jute zak, baal
balesan, wangsulan
antwoord
klambi
rasukan
jas
yèn, nèk
menawi
als, indien
kothong
leeg
kebak
vol
rampung
klaar, afgelopen
enthèk
telas
op, niet meer vooradig
rusak
risak
stuk (kapot)
ing jaba, ing njaba (s)
ing jawi
buiten
mèlu
tumut
meegaan
(s) = Sur. Javaans
THEORIE
Subjectieve werkwoorden met een achtervoegsel -ake (N) en -aken (K)
Dit achtervoegsel vormt vaak in hoofdzaak een causatief, d.w.z. een oorzakelijk werkwoord dat het doen geschieden van een handeling uitdrukt. Evenals het achtervoegsel i vormt het overgangkelijke werkwoorden van allerlei anderen woorden, met dien verstande, dat het lijdend voorwerp bij een werkwoord op -ake in bewegeing komt, of in een andere tostand geraakt, terwijl het lijdend voorwerp bij een werkwoord op i in rust blijft.
Ngoko
Krama
Nederlands
mlebu
mlebet
naar binnen gaan
nglebokaké
mlbetaken
naar binnen doen gaan
metu
medal
naar buiten gaan
ngetokaké
ngedalaken
naar buiten doen gaan
bali
wangsul
terugkeren
mbalèkaké
mangsulaken
teruggeven, terugbrengen
dadi
dados
worden
ndadèkaké
ndaosaken
veroorzaken, benoemen
mlaku
mlampah
lopen
nglakokaké
ngampahaken
op gang brengen
lèrèn
kèndel
stilstaan, ophuoden
nglèrènkaé
ngèndelaken
laten stoppen
kumpul
kempal
bij elkaar
ngumpulaké
ngempalaken
verzamelen
ngadeg
ngadeg
overeind, rechtop
ngadekaké
ngadekaken
overeindzetten, bouwen
sèlèh
sèlèh
liggen
nyèlèhaké
nyèlèhaken
neerleggen
turu
tilm
slapen
nurokaké
nilemaken
te slapen leggen
gedhé
ageng
groot
nggedhèkaké
ngagengaken
vergroten
jero
lebet
diep
njerokaké
nglebetaken
uitdiepen
nyilih
nyambut
lenen (van)
nyilihaké
nyambutaken
uitlenen
nyéwa
nyéwa
huren
nyéwakaké
nyéwakaken
verhuren
Soms geeft -ake aan dat de werking wordt verricht ten behoeve van een ander:
tuku
tumbas
kopen
nukokaké
numbasaken
kopen t.b.v. een ander
nulis
nyerat
schrijven
nulisaké
nyerataken
schrijven t.b.v. een ander
OPMERKINGEN
- Tussen kirim en ngirimake - zenden wordt slechts weinig verschil gemaakt.
- Er zijn werkwoorden, waarvan zovel een -i -vorm als een -ake -vorm
geven
mènèhi
mènèhi en mènèhaké
lenen aan / uitlenen
nyilihi en nyilihaké
In de actieve zin is het werkwoord op -ake het meest gebruikelijk:
-Aku ora gelem mènèkake (geven) dhuwit marang Sastra
Kula mboten purun nyakakaken (geven) yatra dhateng Sastra
-Kowe nyilikaké (lenen) pira marang wong iku?
Sampeyan nyumutaken pinten dhaten tiyang punika?
Vertaal en zet over in krama
1. Dhèk mau esuk kowe tangi jam pira?
2. Sawise adus aku ngombe wedang kopi, banjur aku dandan.
3. Sadurunge sekolah aku kudu makani lan ngombeni pitike.
4. Dhèk mau kowe ana ing ngendi?
5. Dhèk mau aku menyang lumbung, arep njupuk beras sethithik, arep makani pitike, nanging wadhahe wis kothong, berase wis enthek.
6. Apa dhèk mau tukang kebon wis ngetokake pitike saka kombong?
7. Apa kowe wis ngirimake layang marang bapakmu?
8. Wis, dhèk wingènane, nanging aku durung tampa wangsulan.
9. Sapa sing nyèlèhake dhuwit iku ing meja?
10. Aku, awit mengko kowe kudu nukokake klambi anakmu.
Vertaal en zet over in het Ngoko
1. Kala ing wingi mandhor Wongso wonten ing pundi?
2. Mandhor Wongso dhateng griya kula, mansulaken pacul kula.
3. Punapaha sampeyan nyambutaken pacul sampeyan dhateng Wongso?
4. Inggih, paculipun rusak.
5. Sinten inkang nyukakaken pacul punika dhateng mandhor Wongso?
6. Kala wau dalu sopir mboten ngebetaken mobilipun ing kamar mobil.
7. Punapa tiyang sampun ngedalaken karungipun was saking gudhang?
8. Bapak Wongso karsa ngintunaken wos punika dhateng kitha.
Vertaal in Ngoko en Krama
1. Heeft de koki vandaag de keuken niet schoongemaakt?
2. Koki is vandaag niet gekomen. Gisteren was ze reeds ziek.
3. Als de koki morgenochtend niet komt, zal ik morgenmiddag de zieke bezoeken.
4. De dokter heeft zo even reeds medicijn aan de koki gegeven.
5. De timmerman is bezig ons huis uit te breiden, maat het is nu nog niet klaar.
6. Waarom bouwt je vader niet een nieuw huis? Wel, dat is erg duur.
7. Maar het herstellen van een oud huis is ook niet goedkoop.
8. Onlangs heb ik geld geleend aan die man, maar hij wil het niet teruggeven.
Maak jouw eigen website met JouwWeb